İşbirliğine Dayalı Öğrenme Teknikleri
İşbirliğine
dayalı öğrenme yönteminin teknikleri olarak; öğrenci takımları ve başarı
bölümleri, takım-oyun-turnuva, işbirliğine dayalı birleştirilmiş okuma ve
kompozisyon, takım destekli bireyselleştirme, birlikte soralım-birlikte
öğrenelim, birleştirme ve karşılıklı sorgulama teknikleri sayılabilir.
Bu teknikler
içerisinden en fazla kullanılanlardan biri de 1978 yılında Aronson tarafından
geliştirilen Jigsaw (Ayrılıp Birleşme) tekniğidir. İşbirliğine dayalı öğrenme
yöntemi tekniklerinden biri olan “ayrılıp birleşme” (Jigsaw) tekniği ile ilgili araştırma sayısı
oldukça azdır.
Jigsaw Tekniği (Ayrılıp-Birleşme)
Aronson (1978) ve meslektaşları tarafından geliştirilmiş
olan Birleştirme Tekniği'nin temelleri, yazarların Grup Dinamiği ve Sosyal
Etkileşim alanlarındaki uzun yıllar süren çalışmalarına dayanmaktadır.
"Saf" işbirliğine dayalı öğretim tekniklerinden birisidir.
Bu teknikte öğrencilerden 3-6 kişilik guruplar oluşturulur.
Konular kişi sayısı kadar alt konulara ayrılır. Her kümeye aynı ünite verilir
ve küme üyelerinden konulardan birini seçmesi istenir. Her üye kendi konusuna
çalışır. Daha sonra farklı kümelerde aynı konuyu alan üyeler 'uzmanlık
kümelerinde' bir araya gelirler; konu üzerinde tartışırlar.
Daha sonra kendi gruplarına geri dönerler. Yeniden bir araya
gelen grup üyeleri hazırladıkları konuları birbirine öğretmekle yükümlüdür.
Onlara bunun için belli bir süre verilir ve bu sürenin
sonunda bireysel olarak o konuyla ilgili sınava girecekleri söylenir.
Birleştirme tekniğinde, konunun tümünün öğrenilebilmesi için öğrenciler
birbirini dinlemek durumundadır. Yani olumlu bağımlılık oldukça yüksektir. Ayrıca
her öğrenci hem öğreten hem de öğrenen durumundadır. Dolayısıyla bazı
öğrencilerin baskınlığı önlendiği bir ortam oluşur. Grup içerisinde herkesin
katkısı değerlidir.
Öğrenciler bu teknikte ancak arkadaşlarını dinleyerek diğer
konuları öğrenebilirler. Öğrencilerden, diğer arkadaşlarının çalışmasına ilgi
göstermesi ve destek vermesi beklenir.
Öğrencilerin küme içinde birbirlerine öğretme işlemleri sona
erdikten sonra, her öğrenci bireysel olarak ünite sınavına girerler. Bu
sınavdan bireysel puan alırlar.
Aronson
tarafından geliştirilen birleştirme tekniğini daha kullanışlı hale getirmek
için Slavin tarafından, birleştirme tekniği üzerinde bazı değişiklikler
yapılarak geliştirilmiştir.
Bu teknik,
işlenecek konunun anlatıldığı, yazılı malzemenin bulunduğu her durumda
kullanılabilir. Bu teknikte de
öğrenciler takım halinde çalışırlar. Gruptaki tüm öğrenciler işlenecek ünitenin
tüm konularını okurlar ve uzmanlaşacakları bir konuyu seçerler. Değişik
gruplarda yer alıp aynı konu üzerinde uzmanlaşacak öğrenciler daha sonra
uzmanlık gruplarında bir araya gelip konuyu daha iyi öğrenmek için birlikte
çalışırlar.
Daha sonra
öğrenciler uzmanlık gruplarından kendi gruplarına dönerler ve öğrendiklerini
grup arkadaşlarına anlatırlar. Daha sonra ise sınav uygulaması yapılır,
öğrenciler birbirlerinin kâğıtlarını düzeltirler. Önceden başlangıç puanları
belirlenmiş olan öğrencilerin çalışma sonrasında aldıkları puanlar başlangıç
puanlarıyla karşılaştırılır. Başarılı olan öğrenciler ödüllendirilir.
1980 yılında Slovin tarafından geliştirilen 2. Jigsaw
modeli, grup içi öğrenme timleri arasında rekabet oluşturmak amacını
güdüyordu. Yöntemin işbirlikçi yönü, timlerin başarılarına göre özel ödüller
verilmesi. Ancak bu ödüller de timler içinde bireylerin performansına bağlı.
Her öğrencinin takım skorunu artırmada eşit şansı var. Her öğrenci bireysel
olarak sorumludur.
3. Jigsaw modeli ise 1986 yılında Kagan tarafından
geliştirildi. Daha çok iki dil konuşulan sınıflarda, farklı düzeylerde
İngilizce konuşan öğrenciler arasında uygulanan bu modelde İngilizce konuşan,
konuşamayan ve her ikisini de konuşanlar araştırma kapsamındalar. Gruplar için
hazırlanan tüm materyaller iki dil olarak hazırlanıyor. Grupların kurulması ve
grup sürecinin değerlendirilmesi bu ortamda oluyor.
Jigsaw Tekniğinin Uygulanışı
Sınıf her biri 2-6 kişiden
oluşan heterojen gruplara ayrılır
Ortak amaçlar açıklanır
Grup üyeleri bir grup başkanı
seçerler ve ;
Gruplarına isim verirler
Uzman aşaması
Asıl gruplarında aynı konuyu
alan öğrencileri bir gruba toplayarak uzman gruplar denilen yeni gruplar
oluşturulur.
Bu aşama da uzman gruplar asıl
gruplarına döndüklerinde arkadaşlarına öğretecekleri konu başlıklarını
belirlerler araştırır ve tartışırlar
Öğrenciler fikirlerini açıklama,
paylaşma ve yardımlaşma gibi etkinlikte bulunurlar
Rapor hazırlama
Yeniden biçimlendirme
Bu süreçte de asıl grup
arkadaşları ile derinlemesine tartışarak konu başlıklarını iyice öğrenir ve
öğretirler.
Asıl gruplardaki grup elemanlarının hepsi konu başlıklarını birbirlerine
öğrettikten sonra bir rapor hazırlayarak çalışmalarını tamamlarlar.
Tamamlama ve değerlendirme
aşaması olan son aşamada, öğretmen öğrencilerin öğrenmelerini bütünleştirmek
için bireysel, küçük grup ya da tüm
sınıfın katıldığı bir aktivite gerçekleştirilebilir.